Slim schenken? Wij zetten de mogelijkheden op een rij

Dit artikel is in mei 2023 voorzien van de meest recente cijfers.

Hoe zorgt u ervoor dat er zoveel mogelijk van uw vermogen bij uw (klein)kinderen of andere naasten terecht komt en niet bij de belastingdienst? Tijdig schenken van vermogen is dé oplossing om het (familie)vermogen bijeen te houden en te besparen op toekomstige erfbelasting. Wellicht heeft u wel vermogen opgebouwd om uw zoon te helpen bij zijn studie? Of uw dochter bij het kopen van haar eerste huis? Of heeft u gespaard om uw (klein)kinderen een erfenis te geven? Er zijn veel gelegenheden te bedenken: een schenking om de wensen en ambities van uw (klein)kinderen te realiseren of om een ander financieel te helpen.

Als het bij een schenking gaat om grotere bedragen, kan schenkbelasting verschuldigd zijn. De begiftigde (ontvanger van de erfenis of schenking) betaalt achteraf schenkbelasting en houdt dus minder over van de schenking. Om schenkbelasting te besparen, wordt er vaak gebruikt gemaakt van fiscaal vrijgestelde schenkingen. De vrijgestelde bedragen binnen een familie zijn bijna altijd ruim genoeg om de gewenste financiële bijstand in te vullen. Ook bij de aankoop van een woning of bij het betalen van een dure studie. Voor schenkingen buiten de familie geldt zelfs een onbeperkte vrijstelling als de schenking bij een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) terecht komt. De mogelijkheden om fiscaal slim te schenken zetten we voor u op een rij. 

Mogelijkheid 1: jaarlijkse schenkingsvrijstelling

In 2023 kunnen ouders per kind maximaal € 6.035 belastingvrij schenken. Grotere schenkingen kunnen ook fiscale voordelen hebben, maar deze schenkingen zijn niet altijd belastingvrij. Ook voor schenkingen aan kleinkinderen bestaat een jaarlijkse vrijstelling. Per kleinkind bedraagt deze vrijstelling 2.418 euro in 2023.

Mogelijkheid 2: schenken aan (klein)kinderen tussen de 18 en 40 jaar oud

Voor grotere schenkingen aan kinderen en kleinkinderen bestaan enkele fiscale vrijstellingen. Voor al deze vrijstellingen is vereist dat uw kind of kleinkind op het moment van de schenking tussen de 18 en 40 jaar oud is. Alleen voor kinderen bestaat een eenmalige vrijstelling van € 28.947 (bedrag 2023) voor een schenking die vrij te besteden is. Als deze schenking wordt gecombineerd met een schenking voor een kostbare studie is er recht op een hogere vrijstelling.

Alleen nog dit jaar (2023) bestaat eenzelfde hoge fiscale vrijstelling van € 28.947 voor een schenking aan uw kleinkind tussen 18 en 40 jaar oud en voor een eigen woning. Wanneer uw kleinkind een eigen woning koopt of een bestaande hypotheek van de eigen woning aflost, kunnen de grootouders dus fiscaalvriendelijk bijspringen. Deze hoge fiscale vrijstelling is niet beperkt tot kleinkinderen, ook bij schenkingen aan anderen (al dan niet familieleden) is een beroep op de hoge fiscale vrijstelling mogelijk, zolang de ontvanger maar tussen 18 en 40 jaar oud is en de schenking besteedt aan de eigen woning. Neem contact met ons op om de nog bestaande mogelijkheden te bespreken.

LET OP: mogelijk heeft uw (klein-)kind in 2021 of in 2022 voor het eerst een beroep gedaan op de eenmalig verhoogde vrijstelling van schenkbelasting voor de eigen woning. Daarbij bestond de mogelijkheid om die eerdere schenking uiterlijk in 2023 aan te vullen tot het vrijgestelde bedrag van 2021 of van 2022. Als u in 2023 gebruik maakt van de mogelijkheid om een eerdere schenking aan te vullen, houd er dan rekening mee dat u opnieuw gebruik maakt van een schenkingsakte met de door u gewenste voorwaarden. Dien tenslotte vóór 1 maart 2024 de aangifte in van de aanvullende schenking die u in 2023 doet. 

Mogelijkheid 3: papieren schenking

Is het de bedoeling dat uw (klein)kinderen voor het overlijden van beide ouders niet bij de schenking kunnen? Hiervoor kan de notaris een schenkingsakte opstellen. Bij de overdracht van het vermogen met een papieren schenking betalen de ouders jaarlijks 6% rente over de schenking aan de kinderen. De schenking telt bovendien mee voor de inkomstenbelasting (box 3, inkomen uit sparen en beleggen). Binnen de familie valt hierdoor jaarlijks een belastingvoordeel te behalen. De combinatie van de papieren schenking en de jaarlijkse rentebetaling maakt een aanzienlijke vermogensoverheveling mogelijk.

Rekenvoorbeeld papieren schenking: 
Stel u hebt twee kinderen en u schenkt ieder kind op papier €56.035,-.  In totaal schenkt u dus een bedrag van €112.070,-. Op het moment dat u nog 15 jaar leeft en ieder jaar daadwerkelijk 6% rente hebt betaald aan ieder kind, dan heeft u in 15 jaar tijd ruim €100.000,- rente betaald. Bij 20 jaar loopt dit bedrag zelfs op tot bijna €135.000,-. Over de schenking van €56.035,- is ieder kind eenmalig €5.000,-schenkbelasting verschuldigd. In totaal wordt er in 20 jaar tijd iets minder dan €247.000,- aan vermogen overgeheveld tegen € 10.000,- aan schenkbelasting. Het effectieve tarief bedraagt 4,05%. Wanneer u niets doet, zijn uw erfgenamen maximaal 20% erfbelasting verschuldigd over €247.000,-. 

Mogelijkheid 4: maatwerkoplossing middels een schenkingsplan

Schenkingen zijn van grote betekenis als u het familievermogen bijeen wilt houden voor volgende generaties. Houdt u al rekening met de juridische gevolgen bij een grote schenking aan uw (klein)kinderen? Wilt u vastleggen wat er gebeurt met uw schenking als de begiftigde gaat scheiden, overlijdt of in financiële problemen komt? Voor een dergelijke schenking dient een schenkingsplan te worden opgesteld, vanwege de persoonlijke binding en voor het besparen van toekomstige erfbelasting. Bij de uitvoering van een schenkingsplan neemt de familie de schenkbelasting op de koop toe: het vermogen is vaak zó omvangrijk dat bij overlijden het hoogste tarief erfbelasting wordt gehanteerd. De betaalde schenkbelasting is volgens het schenkingsplan in de regel even groot als de besparing op de toekomstige erfbelasting. Buitenlandse bezittingen kunnen deel uitmaken van het schenkingsplan: bij schenking van buitenlands vastgoed kan gebruik worden gemaakt van fiscaalvriendelijke regelingen van het betreffende land.

Om een schenkingsplan succesvol op te zetten, is een gedegen voorbereiding noodzakelijk. In de eerste plaats is een familiefonds erg praktisch omdat de schenking dan mogelijk is via overdracht van aandelen. In een familiefonds kunnen desgewenst alle bezittingen van de schenker worden opgenomen. In de tweede plaats is het van belang om zoveel mogelijk afstammelingen (kinderen, kleinkinderen en (achter-)achterkleinkinderen) deel te laten nemen. Tenslotte geldt dat (jaarlijks) akten van schenking aanwezig dienen te zijn om de juridische gevolgen van de schenkingen te stroomlijnen.