De Belastingdienst maakte op 14 augustus 2023 bekend dat zij naar aanleiding van recente jurisprudentie de goedkeuring voor de modelovereenkomst vrije vervanging vanaf 1 januari 2024 intrekt. Dit geldt niet alleen voor de algemene modelovereenkomst vrije vervanging, maar ook voor individuele overeenkomsten of brancheovereenkomsten die op deze uitsluitingsgrond zijn gebaseerd.
Op 24 maart 2023 gaf de Hoge Raad in het Deliveroo arrest meer handvaten om een arbeidsrelatie te beoordelen. Door deze criteria te doorlopen kan men beoordelen of sprake is van een zogenoemde zelfstandige of dat er feitelijk toch sprake is van een werknemer. Een van de overwegingen van de Hoge Raad is dat enkel het feit dat de opdrachtnemer zich vrij kan laten vervangen door een derde, geen zekerheid geeft dat er sprake is van een zelfstandige. In die gevallen kan er toch sprake zijn van een werkgever-werknemer relatie. Voor meer informatie over het Deliveroo arrest verwijzen wij graag naar het artikel dat wij hier eerder over schreven.
Actie: beoordeel je arbeidsrelatie
Partijen die op dit moment gebruik maken van een overeenkomst van opdracht die gebaseerd is op de modelovereenkomst vrije vervanging, zullen in de komende maanden hun arbeidsrelatie opnieuw moeten beoordelen. Wanneer nog steeds sprake is van een zelfstandige dan moet een nieuwe overeenkomst van opdracht worden gesloten.
Let op! De Belastingdienst zal alleen ondernemers die een eigen modelovereenkomst hebben voorgelegd vóór 1 oktober 2023 actief benaderen over het intrekken van de goedkeuring en de mogelijke gevolgen. Maak je gebruik van een modelovereenkomst die is voorgelegd door een brancheorganisatie? Dan informeert de fiscus de brancheorganisatie. Dit betekent dan ook dat ondernemers die een eigen modelovereenkomst gebruiken geen brief ontvangen.
Het handhavingsmoratorium is nog steeds van kracht, maar de Belastingdienst intensiveert de komende tijd haar bedrijfsbezoeken en boekenonderzoeken. Daarbij is er ook bijzondere aandacht voor de samenwerking tussen ondernemers en zelfstandigen. Als sprake is van een werknemer dan zal de Belastingdienst bindende aanwijzingen geven om de juridische kwalificatie aan te passen.
Hoe ziet een goedgekeurde modelovereenkomst eruit?
Een goedgekeurde modelovereenkomst is een overeenkomst van opdracht die door de Belastingdienst is beoordeeld op de elementen persoonlijke arbeid, loon en gezag. Door als opdrachtgever en opdrachtnemer gebruik te maken van een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst kan als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan, vanuit loonheffingen perspectief vooraf met zekerheid worden gesteld dat geen sprake is van werknemerschap:
- Alle verplichte bepalingen uit de modelovereenkomst zijn opgenomen in de gesloten overeenkomst van opdracht; en
- de werkzaamheden worden feitelijk zo uitgevoerd als op papier is overeengekomen; en
- de goedkeuring door de Belastingdienst is nog niet verlopen.
Ad 1: verplichte bepalingen
Iedere goedgekeurde modelovereenkomst bevat verplichte bepalingen (vaak geel gemarkeerd) die in de overeenkomst moeten worden overgenomen om eventueel een vrijwarend beroep te kunnen doen op deze modelovereenkomst. Deze bepalingen zien op de elementen persoonlijke arbeid, loon en/of gezag en met name op het ontbreken van één of meer van deze elementen.
Ad 2: feitelijke uitvoering
Bij de beoordeling van een arbeidsrelatie is niet alleen van belang wat partijen met elkaar hebben afgesproken en wat hun bedoeling was, maar voornamelijk hoe de werkzaamheden feitelijk worden uitgevoerd is doorslaggevend. Als blijkt dat in werkelijkheid de afspraken die in de overeenkomst van opdracht zijn opgenomen niet worden nageleefd, dan zal een beroep op de modelovereenkomst in de praktijk geen uitkomst kunnen bieden.
Ad 3: looptijd
Iedere modelovereenkomst die aan de Belastingdienst wordt voorgelegd, die wordt afzonderlijk op basis van de inhoud beoordeeld. Als de Belastingdienst van mening is dat de modelovereenkomst zuiver genoeg is – en dus een of meer elementen van de arbeidsovereenkomst ontbreken – dan zal er een goedkeuring volgen. Deze goedkeuring is in beginsel geldig voor een periode van maximaal 5 jaar. Na deze tijd kan er in beginsel geen vrijwarend beroep meer worden gedaan op de modelovereenkomst.
Modelovereenkomst vrije vervanging
Een van de algemene modelovereenkomsten die door de Belastingdienst is goedgekeurd voor een periode van 5 jaar, is de modelovereenkomst ‘vrije vervanging’. In deze modelovereenkomst staat centraal dat de opdrachtnemer (de zelfstandige) zich vrij mag laten vervangen door een derde waardoor kort het element persoonlijke arbeid ontbreekt. Hierdoor is er in beginsel geen sprake van een arbeidsrelatie als werknemer. Op 14 augustus 2023 heeft de Belastingdienst echter bekend gemaakt dat zij de goedkeuring van de modelovereenkomst vrije vervanging per 1 januari 2024 zal intrekken.
Mocht jij op dit moment gebruik maken van een modelovereenkomst vrije vervanging of andere vragen hebben over de samenwerking tussen ondernemers en zelfstandigen? Neem gerust contact op met Eline van Cranenbroek via eline.cranenbroek@hlb-wvdb.nl of via (0)6-21925588 en zij denkt graag mee bij het (opnieuw) beoordelen of optimaliseren van jouw situatie!
