Dit zijn de 9 kenmerken van een toekomstproof familiebedrijf

Levert uw bedrijf over tien jaar nog voldoende toegevoegde waarde om bestaansrecht te hebben? Vraag u zich wel eens af hoe de toekomst er uit ziet en hoe uw product of dienst onderdeel uitmaakt van die toekomst? Om antwoorden op deze vragen te krijgen is het van belang eerst uw eigen bedrijf en de wereld om u heen goed te observeren en analyseren. Op basis hiervan maakt u een toekomstplan. Maar wat moet er allemaal in dit toekomstplan terugkomen? Wat zijn nu de kenmerken van een toekomstbestendig familiebedrijf? Dat leest u in deze blog.

Voordat ik u meeneem in de kenmerken van een toekomstproof familiebedrijf, wil ik graag opmerken dat het maken van een toekomstplan aandacht vraagt. Wat u aandacht geeft zal groeien, zo ook uw onderneming. U zal aan de slag moeten gaan mét uw bedrijf in plaats van ín uw bedrijf: doe een stap achteruit en onttrek u aan de waan van de dag. Denk vervolgens eerst na over de volgende twee stappen.

Stap 1: Beschrijf in één zin wat u uw klanten nu echt biedt (en wat u doet)

Start met een blanco scherm of pak desgewenst pen en papier en dwing uzelf na te denken over de kern van uw onderneming: wat biedt u uw klanten? Probeer het te omschrijven in één zin. Heeft u dit helder, ga dan in gesprek met uw klanten over wat zij hiervan vinden. Durf te vragen! Vraag wat zij verwachten van uw product of dienst. Het kan slim zijn niet alleen uw bestaande klanten te vragen, maar ook uw potentiële klanten: wat verwachten zij van uw product of dienstverlening? Probeer te achterhalen wat klanten als minimum vereiste en als aanvullende wensen hebben. Want hier kunt u waarde toevoegen. Immers, om inzicht te krijgen in het toekomstbeeld van uw klanten, zal u moeten weten wat zij van de toekomst verwachten en hoe uw product en/of dienst hierin past. Vraag ook hoe uw product of dienst nog beter kan aansluiten bij hun wensen en verwachtingen.

Stap 2: Maak een toekomstplan

Nu u een goed beeld hebt gevormd over het hoe en het waarom in het nu, en u op basis van gesprekken met (potentiële) klanten een beeld hebt gevormd van de toekomst, gaat u aan de slag met het maken van een toekomstplan. Denk na over wat u over een jaar of vijf tot tien wil bereiken met uw onderneming, stel een langetermijnvisie op. Vanuit hier gaat u jaardoelen, kwartaaldoelen en zelfs maanddoelen opstellen. Zie deze plannen als een actielijst om uw toekomstige bestaansrecht te borgen. Blijf er alert op uw handelen hier continu aan te spiegelen. Vraag u bij alles wat u doet af of het iets toevoegt aan de waarde van uw product of dienst voor uw klant en of het past in de langetermijnvisie die u hebt opgesteld. U doet er hiervoor verstandig aan dit te ‘toetsen’ en te borgen in uw systeem en dat van uw medewerkers. Het is geen éénmalige actie, ga en blijf hier actief mee aan de slag.

De kenmerken van een toekomstbestendig familiebedrijf

U weet nu, in een notendop, wat de eerste stappen zijn om tot een langetermijnvisie te komen. Natuurlijk is dat complexer dan de korte alinea’s die hierboven beschreven staan. Maar maak de zaken ook niet complexer dan ze zijn: met een paar dagen flink brainstormen (alleen of met een team van mensen om u heen die u vertrouwt), legt u al aardig wat zinnige woorden vast. Om u op weg te helpen, neem ik u mee in de kenmerken die ik terugzie in gesprekken met ondernemers van succesvolle, toekomstbestendige familiebedrijven.

Kenmerk 1: De ‘nieuwe’ generatie aan het roer

De nieuwe generatie staat te popelen om het ondernemerschap te leren en uiteindelijk het roer zelf over te nemen. Tussen de verschillende generaties is veel overleg en de ouder laat dochter of zoon zaken naar eigen inzicht oppakken en fouten begaan. Dit laatste wordt als leergeld gezien en voor lief genomen; zelf maakte vader of moeder natuurlijk ook voldoende fouten.

Kenmerk 2: Eén doel voor ogen

In een toekomstproof familiebedrijf kan iedereen in één zin benoemen wat het bedrijf doet en wat haar toegevoegde waarde is. En iedereen kan beschrijven waarom men werkt zoals men werkt. Iedereen werkt aan hetzelfde doel (vaak: klanttevredenheid). Medewerkers zijn trots op wat ze doen en worden in rollen geplaatst die hen het beste passen. Zo haalt u het optimale uit uw medewerkers!

Kenmerk 3: De blik vooruit

In periodieke overleggen is één van de agendapunten altijd innovatie of toekomst. Er wordt daadwerkelijk tijd (minimaal 10% van het overleg) genomen om aan innovatie en verbetering te besteden en er wordt uitgebreid gesproken over ontwikkelingen in de eigen branche en daarbuiten. Hierdoor staat de blik dus altijd toekomstgericht en voorkomt u als bedrijf dat de concurrentie sneller is dan uzelf.

Kenmerk 4: Er is serieus budget voor innovatie en verbetering

Praten over innovatie en de toekomst is één, er daadwerkelijk mee aan de slag gaan is twee. U dient wel impact te kunnen maken met uw innovaties en verbeteringen en dat kost nu eenmaal geld. Hierbij gaan de kosten voor de baten uit. Een goede cijfermatige berekening van de tijdswinst en kostenbesparing levert het bewijs dat de investering binnen een acceptabele termijn wordt terugverdiend.

Kenmerk 5: In dialoog met de klant

Het bedrijf is gestructureerd continu in dialoog met klanten en potentiële klanten om te weten waar vraag naar is en hoe zij de toekomst zien. Hiermee toetsen de familiebedrijven steeds of hun product of dienst nog steeds aansluit op de behoefte van de (potentiële) klant.

Kenmerk 6: Medewerkers worden continu uitgedaagd om verbeteringen te bedenken

In succesvolle familiebedrijven worden de plannen en verbeteringen niet in een ivoren toren bedacht. Ondernemers betrekken hun medewerkers intensief en voortdurend bij het bedenken van verbeteringen en het verkorten van doorlooptijden. En dat is maar goed ook: zij zijn degenen die dagelijks tegen de kleine zaken aanlopen die het proces in de weg zitten of die zorgen voor irritatie. Door de medewerkers uit te dagen verbeteringen aan te dragen kunnen zij deze irritatie wegnemen. Dit zorgt voor blije medewerkers die continu zoeken naar verbeteringen.

Kenmerk 7: Een lage voorraad

De ondernemers van toekomstbestendige familiebedrijven hebben vaak een lage voorraad van hun producten. Zo kunnen zij snel inspelen op bijvoorbeeld gewijzigde klantwensen – die vandaag de dag nogal eens snel willen veranderen. Ze blijven niet met een onverkoopbare voorraad zitten en voorkomen zo dat ze onnodig geld verliezen of onnodig beslag leggen op werkkapitaal.

Kenmerk 8: Een goede mix van verschillende leeftijden en persoonlijkheden in het bedrijf

Wanneer u als organisatie een goede mix hebt van jonge en oude medewerkers, mensen die een frisse wind komen brengen en mensen die een bulk ervaring in hun tas hebben zitten, stimuleert u de creativiteit binnen uw onderneming. U creëert een afspiegeling van de maatschappij. Medewerkers zien hun collega’s heel anders reageren of tegen zaken aankijken dan zijzelf. Zo krijgen de medewerkers meer en betere inzichten en worden zaken niet zonder meer direct voor waarheid aangenomen. Ze stimuleren elkaar kritisch te zijn en onderwerpen van meerdere kanten te bekijken: daar wordt iedereen beter van!

Kenmerk 9: Een lage afhankelijkheid van de geldverstrekker

Als ondernemer wilt u niet dat de geldverstrekker bepaalt wat u wel en niet mag doen. De ondernemers die ik spreek zorgen er daarom veelal voor dat ze een financiële buffer hebben voor mindere tijden en een optimale bedrijfsstructuur hebben, zodat ze minder afhankelijk zijn van hun geldverstrekker.  

Makkelijker gezegd dan gedaan?

In deze blog heb ik u laten zien welke negen kenmerken ik vaak terug zie komen in de gesprekken met ondernemers uit familiebedrijven. En ja, natuurlijk ligt er meer aan de basis van een toekomstbestendige onderneming. Ook is het zo dat een eenmaal opgestelde langetermijnvisie niet onveranderd blijft. Juist als u uw als bedrijf en DGA flexibel opstelt en mee wil en kunt bewegen met veranderende omstandigheden, zorgt u ervoor dat uw toekomstproof wordt en blijft. Mijn belangrijkste tip hierin? Begin bij het begin en maak tijd om na te denken over de toekomst van uw onderneming. Is die stap eenmaal gezet? Dan komt het enthousiasme voor de vervolgstappen vanzelf, die u dan ook zelf op de agenda zet en houdt.