Alles wat u moet weten over bedrijfsopvolging van een familiebedrijf

U bent eigenaar van een familiebedrijf en de toekomst staat voor de deur: hoe gaat het straks in zijn werk als u uw bedrijf wilt overdragen aan de volgende generatie? Heeft u inzichtelijk wie er allemaal betrokken is bij de overdracht van uw familiebedrijf? Weet u wat hun visie is op de organisatie en of ze eigenlijk wel betrokken willen blijven? Het loont na te denken over dergelijke vragen, zodat u de risico’s kunt benoemen en waar mogelijk kunt uitsluiten. In deze blog geef ik u enkele handvatten om door middel van een visuele weergave van de betrokken personen inzicht te krijgen in de nieuwe generatie die (mogelijk) aan het roer komt te staan.

Als eigenaar van het familiebedrijf heeft u waarschijnlijk hart voor de zaak. U doet er alles aan een en ander goed te laten lopen en het bedrijf klaar te maken voor opvolging door uw zoon of dochter. Het is logisch als u u hier wel eens zorgen over maakt. Want is de volgende generatie eigenlijk wel geschikt om het bedrijf op de door uw gewenste wijze te laten voortbestaan? Lukt het hen om de roots van het familiebedrijf eer aan te doen en de zaak in de komende decennia klaar te maken voor hún opvolgers? 

Visualiseren van uw opvolgers 

Wanneer er dergelijke vragen door uw hoofd gaan, kan het helpen alle bij de opvolging betrokken partijen visueel in beeld te brengen. Het 3-Cirkelmodel kan u hierbij helpen. Met het invullen van dit 3-Cirkelmodel krijgt u inzichtelijk wie er, al dan niet gewenst, betrokken zijn bij uw bedrijf en hoe bijvoorbeeld de eigendomsverhoudingen liggen.   

Het 3-Cirkelmodel is in 1996 ontwikkeld door Davis en Tagiuri om de posities van alle betrokken partijen binnen het familiebedrijf aan te geven. Het gaat hierbij om de volgende meest genoemde betrokken partijen:

• familieleden die geen eigenaar zijn, niet werken binnen het bedrijf en geen bestuurder zijn; 
• externe mede-eigenaar die geen functie binnen het bedrijf heeft en geen toezichthouder is;  
• externe directieleden en toezichthouders; 
• familieleden die binnen het bedrijf werken of toezichthouder zijn, maar geen eigenaar zijn;  
• familieleden die niet binnen het bedrijf werken en geen toezichthouder zijn, maar wel eigenaar;  
• externe medewerkers, directieleden en toezichthouders, die ook mede-eigenaar zijn;  
• familie-eigenaren die in het bedrijf werken en/of toezichthouder zijn. 

Hoe het 3-Cirkelmodel jou helpt  

Door bovenstaande personen met naam en functie te benoemen, krijgt u alle betrokkenen in beeld. Door te investeren in een persoonlijk gesprek met deze betrokkenen, kunt u achterhalen wat hun mening en visie is over de toekomstige situatie van het familiebedrijf. Bepaalde familieleden zijn bijvoorbeeld liever niet betrokken, maar hebben vanwege hun familiaire band toch een betrokkenheid en dus ook inspraak. Het kan ook zijn dat personen zonder dat u dit wenst betrokken zijn en u hier dus ook rekening moet houden met hun wensen en belangen. Het opstellen van een familiestatuut waarin alle betrokkenen inspraak hebben, kan een mooi middel zijn om de onderlinge afspraken vast te leggen. In een volgend blog ga ik wat verder in op dit familiestatuut. 

Hoe werkt het 3-Cirkelmodel? 

Stap 1: Print het model uit en vul iedere plek in met de naam van de betrokkenen vanuit uw bedrijf. 
Stap 2: Breng per persoon middels een persoonlijk gesprek in kaart wat hij/zij wil.
Stap 3: Maak een samenvatting van de rollen, verantwoordelijkheden en eigendomssituaties. Beschrijf hoe ze op dit moment zijn en hoe ze na de overdracht kunnen worden.
Stap 4: Bespreek deze samenvatting met alle betrokkenen en stel een plan van aanpak op hoe u de overdracht wil realiseren.
Stap 5: Zorg ervoor dat alle betrokkenen weten wat er gedurende de overdracht gaat gebeuren en houd iedereen op de hoogte. Zorg dat u hiervoor vaste momenten, bijvoorbeeld een maandelijks overleg, reserveert in de agenda van iedereen en blijf informeren.  

Denk ook aan de softe kant 

Bij een overdracht van het familiebedrijf is het, naast het in kaart brengen van de betrokken personen, belangrijk om een optimale fiscale structuur vorm te geven en alle juridische documenten op te stellen die bij de overdracht benodigd zijn. Maar wat misschien nog veel belangrijker is, is de softe kant van de overdracht. Geld maakt namelijk niet altijd gelukkig en een goede familiesfeer en een gezellig gezamenlijk kerstdiner is vaak veel waardevoller. Breng de overdracht daarom waar mogelijk weg van complexe bedrijfsstructuren en ondoorzichtige vennootschappelijke constructies en stel de mens centraal.  

Ook hierin helpt het 3-Cirkelmodel u op weg: het maakt de mogelijke hoeveelheid taken en subtaken, met mogelijk sterk uiteenlopende belangen en opvattingen, helder. Op die manier komt u makkelijker en sneller tot een heldere propositie van ondernemerschap, creativiteit, solidariteit en saamhorigheid binnen de familie achter het bedrijf. En weet u zeker datook na de overdracht aan de volgende generatie samen van een gemoedelijk kerstdiner kunt genieten.